EU bant Russische kolen in nieuw sanctiepakket

Nieuw sanctiepakket tegen Rusland 

Naar aanleiding van vermeende oorlogsmisdaden met de welbekende beelden uit onder andere Boetsja, heeft de EU een nieuw sanctiepakket tegen Rusland goedgekeurd. In dit sanctiepakket stond onder andere de ban op Russische steenkool, waarvan de EU momenteel voor 45% afhankelijk van is. Het verbod op de import van kolen moet ingaan halverwege augustus en vanaf afgelopen vrijdag konden er geen nieuwe contracten meer worden afgesloten na de ingang van het pakket. Oorspronkelijk zou dit halverwege juli zijn, maar na kritiek is dit verlengd tot augustus. Daarmee verschaft Europa zich tijd om op zoek te gaan naar alternatieven. Toch zal het lastig worden om de kolen elders vandaan te halen, waar we hieronder straks meer over vertellen. Verder meldde Ursola von der Leyen dat de EU eveneens bezig is met een verbod op Russische olie, echter is dat nog niet opgenomen in dit en alweer vijfde sanctiepakket tegen Rusland.  

Geen kolen van Russische afkomst, welke afkomst dan wel? 

De vraag hoe deze kolen vervangen gaan worden staat centraal nu. Momenteel wordt er in Europa veel elektriciteit geproduceerd middels kolen. Door de enorm opgelopen gasprijs produceren kolencentrales momenteel nu eenmaal goedkoper dan gascentrales en worden deze dan logischerwijs ook veelvuldig gebruikt, hoewel er in Nederland wel een productieplafond voor kolencentrales is.  

Rusland is één van de grootste kolenexporteurs van de wereld. Andere grote exporteurs zijn Indonesië en Australië. Deze landen hebben al aangegeven dat het een lastig wordt om de productie op te voeren en te voldoen aan de extra ontstane vraag. Het is niet gemakkelijk om de productie snel op te voeren en de capaciteit is nu eenmaal beperkt, afgelopen jaren is er niet veel meer geïnvesteerd in nieuwe capaciteit. Tevens heeft Indonesië in januari aangekondigd dat eerst de binnenlandse voorraden op peil moeten zijn, alvorens er kolen geëxporteerd kunnen worden. Kolenwinners hebben het op dit moment al moeilijk om de beoogde export te behalen. In de periode van januari tot maart dit jaar werd er vanuit Indonesië 37,6 miljoen ton aan kolen geëxporteerd, tegenover 53,8 miljoen ton in dezelfde periode een jaar eerder. De totaal geïmporteerde hoeveelheid kolen in Europa ging juist omhoog. Data liet zien dat er in maart 7,1 miljoen ton kolen werd geïmporteerd, wat 40% meer was dan een jaar eerder. 

Rusland heeft aangegeven dat de vraag naar kolen momenteel enorm is en dat de door EU verboden kolen zeer waarschijnlijk de weg naar een andere afzetmarkt vinden. Indien dit het geval is zou er mogelijk capaciteit vanuit andere landen kunnen vrijkomen.   

Kolenprijs schiet omhoog 

Nadat gelekt was dat de EU onder andere de import van Russische kolen wilde verbieden schoot de kolenprijs omhoog. Het mei-contract sloot dinsdag 5 april op 290 $/Ton, wat een stijging was van bijna 15%.  

Doordat de laatste tijd de kolenprijs relatief harder is opgelopen dan de gasprijs kruipen de productiekosten van inefficiënte kolencentrales langzaamaan naar het niveau die vergelijkbaar zijn met die van de meest efficiënte gascentrales. 

Transitieplannen worden ambitieuzer én versneld 

Verschillende landen komen sinds de uitbraak van de oorlog met nieuwe ambitieuze transitieplannen om de afhankelijkheid van Russische bronnen te verminderen. Zo heeft Nederland recentelijk bekend gemaakt de hernieuwbare capaciteit fors te willen uitbreiden, met bijvoorbeeld een verdubbeling van de offshore wind capaciteit in 2030. In navolging heeft Duitsland nu ook aangekondigd dat het de hernieuwbare capaciteit fors wil uitbreiden met een percentage van 80% in de energiemix van 2030, waar een eerder (al aangescherpt) doel op 65% was vastgesteld. Dat zou betekenen dat Duitsland een capaciteit van 30 gigawatt (GW) aan offshore wind zou krijgen in 2030 en op zijn minst 70 GW in 2045.